Schotland

Een dezer dagen ben ik 65 jaar geworden; ik had toen ruim 6200 km op de teller. Dus nog geen 6500 maar die komen er zeker en ik denk wel ‘n 1000 meer voor ik in Dover ben. Ondertussen zag ik dat verschillende mensen mij een verjaardagscadeau hadden gegeven in de vorm van enige sponsoring. Zelfs een paar zeer genereuze schenkers, geweldig en dank je wel. Als u zich ook geroepen voelt om mij ook een (verjaardags) kadootje te geven dan kan dat op ASNbank 707696925 tnv Aris Engel te Grave
Ik begreep dat er wat vragen waren over de tocht over de Noordzee. Het was de bedoeling om van Bergen naar de Shetlands te vliegen maar toen ik iets duidelijker had wanneer dat zou kunnen zijn bleek dat ik dan ruim 2 weken in Bergen zou moeten wachten. Het is maar een klein vliegtuig dat 3x per week gaat en het was de hele periode al volgeboekt en dan heb ik het niet eens over de fiets die mee moest. Het alternatief was om naar Aberdeen te vliegen en daarna de nachtboot naar de Shetlands. De overtocht is wel duurder geweest dan de directe vlucht maar 2 weken extra in Noorwegen zal ongetwijfeld nog duurder zijn uitgevallen. Dan was er ook nog het tijdsaspect wat meespeelde.
Men zegt wel eens dat de geschiedenis zich herhaalt en in één of andere vorm is dat ook wel zo. Tijdens mijn tocht had ik ook een paar van die dingen. Wegafsluitingen door autoriteiten: Bij Duinkerken ging het om het bezoek van Sarkozy aan de kerncentrales en in Carnoustie - iets ten oosten van Dundee - ging het om het “British Open” golftoernooi voor dames. Hier was de route deels in gebruik als parkeerplaats en langs/over het golfterrein en men wilde alleen betalende bezoekers/kijkers.
Kerncentrales - in Dounray - in het uiterste noorden van Schotland - heeft men een centrale enkele jaren geleden stilgelegd en men verwacht toch nog wel een jaar of 20 nodig te hebben om het geheel te ontmantelen.
Golfen: in Noorwegen en Zweden zijn er veel “links” maar dat haalt het niet bij de contreien waar ik nu ben. Soms lijken er wel meer golfbanen te zijn dan plaatsen. De oudste golfbanen en de spelregels en de bekendste (St Andrews) zijn allemaal in de buurt van Edinburgh.
Het noorden van de Highlands is wel heel erg rustig. Zo reed ik op een “grote” interlokale weg van noord naar zuid. Het was een weg met “passing places” en in de 40 km één dorpje met zeg 12 huizen 1 kroeg/hotel en 1 kerk. Op die zondagmiddag had ik natuurlijk ook autoverkeer als tegenligger en inhaalder, in totaal pakweg 40 stuks; naast de 4 fietsende tegenliggers. Meer zuidelijker - de zuidelijke Highlands en de Lowlands - is er natuurlijk meer bewoning en verkeer. Maar over het geheel genomen blijft het er rustig en landelijk met uitzondering van de omgeving van de paar grote steden die er zijn.
Naast de kale rotsen en de hoogveengebieden - turf - in het uiterste noorden is het oostelijk deel van Schotland rijkelijk bedeeld met graanvelden. De kleur varieert van groen naar goudgeel en de eerste velden zijn al geoogst net als de koolzaadvelden. Verder gras en koeien en als het allemaal wat minder vruchtbaar is schapen; dat is tenminste mijn inschatting.
Oude spoorlijnen. Wat wij van onze wester-buren kunnen leren is het gebruik van oude spoorbanen. Waar die in Nederland braak liggen, natuurgebied worden en of voor land- en of huisbouw gebruikt worden zijn er hier vele trajecten die omgezet worden tot recreatieve routes voor wandelaar en fietser. Dit kunnen kleinere stukken zijn met bv asfalt in of bij steden maar ook lange stukken op het platteland. In dat geval is het wegdek vaak wat minder goed – met uitzondering van dichtbij plaatsjes – en het onderhoud loopt daarmee gelijk op. Zo was er een stuk van 40 km waarbij het wegdek ging van zeg maar hogesnelheidstrein tot een zwoegende stoomloc. In het laatste geval was het meer een schapenpaadje geworden met kuilen en bultige stenen. Maar in het algemeen zijn het aantrekkelijke trajecten, vlak of vals plat, rustig en je ziet het land vanuit een andere hoek en het schiet lekker op. Nadeel is dat je soms geen idee hebt waar je nu eigenlijk bent. Begroeiing met frambozen, bramen, paarse velden met wilgenroosje of is het de bastaardwederik (ik vergeet aldoor maar wát nu wát is) en naast andere planten en struiken ook de brandnetel.
Wat de ‘eilanders’ dan weer van ons kunnen leren is dat men niet te bang voor de fietser moet zijn. Een paaltje is ook voldoende om de weg af te sluiten voor het autoverkeer. Er worden echter soms onmogelijke barrières aangelegd van hekjes, poortjes, sluisjes en extra hindernissen. Het lijkt wel of men het fietsen onmogelijk wil maken – of in ieder geval het doorfietsen. Zo heb ik ergens in de bebouwde kom een fietspad gezien – eigenlijk meer trottoir – waarbij 3 hekken als een sluis stonden bij elke zijweg. Daarnaast is het aantal bordjes niet te tellen waarbij de fietsers wordt opgedragen om af te stappen, om voor mij vaak onduidelijke reden.
Daarentegen klagen wij over de hondenpoep, nou die heb ik nauwelijks gezien hier. Terwijl er genoeg honden zijn, maar iedereen, ook de pubers en jongeren hebben een zakje bij zich en ruimen de uitwerpselen meteen op. Je vindt ook speciale “hondenprullenbakken” waar je de boel kan achterlaten. Toen ik al in Engeland was zag ik ergens en bordje dat de boete 1000 pond kan zijn.
Ik noem nu Engeland. De grens tussen beide delen loopt als in een diagonaal waarbij het aan de oostkant - de Noordzee kant dus - al iets ten noorden van Berwick upon Tweed het Engeland wordt.

Vanaf John O’ Groats is Maaike weer aanwezig, nadat ik ruim 10 weken alleen op pad ben geweest. Een hartelijk weerzien maar ook strubbelingen door verwachtingen en ontstane patronen, gewoontes. Het betekende weer zoeken naar een nieuwe andere balans, ritme, zowel van mijzelf als van Maaike. Wat zijn verwachtingen lastig……... Wat het fietsen betreft scheelt het wel een flinke slok op een borrel nu ik niet meer met bagage fiets. Dat merk je vooral bij het klimmen en in de snelheid, maar daardoor ook in de dagafstanden die nu geregeld boven de 100km zijn.

Mechanische problemen hebben zich ook voorgedaan sinds het vorige verslag. Allemaal nog een uitvloeisel van de problemen die ik in Noorwegen kreeg met mijn voor derailleur. Er was een verkeerde derailleur gemonteerd en later een verkeerde ketting enz. enz. Na een noodgedwongen rustdag in het uiterste noorden en een halve dag bij Inverness hoop ik dat dát leed voorbij is.

De hoogtemeters. In het boekje over de Noordzeeroute las ik dat de vakantiefietser in een uur ongeveer 400 hoogtemeters fietst. Met de klimmen in Noorwegen in gedachte ben ik dat nagegaan en dat klopt wel; en minder steil betekent ook meer snelheid. Bij 800 hoogtemeters ben je die dag dus 2 uur aan het klimmen geweest; een indicatie van de zwaarte van de route.

De route ligt vast en is beschreven; en zelfs dan kun je nog afwijken. De weg echter brengt je bergen en dalen, goede en slechte dagen, goede en slechte momenten. Hier moet je mee leven en het leren waarderen.

Tot de volgende berichtgeving - een stuk zuidelijker - vanuit Engeland, Aris

Dag 74 John O’ Groats - Melvich; 57 km en 459 hoog
In het uiterste noord-oosten van Schotland, glooiend en heide en hoogveenvelden en enkele zandstrandjes naast kliffen. Weer de vertrouwde meidoornhagen en de stenen muurtjes. Hier zag ik ook een variatie op die muurtjes: grote flagstones die verticaal geplaatst waren. Helaas maar een korte dag omdat mijn ketting de geest gaf. Gelukkig vlakbij een pub en camping. De dichtstbijzijnde fietsenmaker was een 30 km terug,in Thurso. De volgende goede minstens 150 km (Inverness)

De volgende dag werd afwisselend doorgebracht in het plaatselijke museum - in het restaurant - en bij de fietsenmaker. Het hulpje had zijn rechterarm in het verband als gevolg van een valpartij tijdens een fietstocht met Lance Armstrong - een week eerder - en de eigenaar en verkoper lag ziek in bed met de waterpokken. Gevolg dat er van repareren niet zoveel kwam omdat hij er steeds vanaf moest. Aan het eind van de dag zag alles (ketting, tandwielen, kransjes ed) er weer picobello uit. Wel met een voor derailleur voor 2 bladen die op de kleinste en middelste waren ingesteld. Omdat hij er zelf niet tevreden over het resultaat en de tijdsduur was hoefden alleen de materiaalkosten betaald te worden. Omdat zijn bus naar huis al weg was hebben wij hem toen maar thuisgebracht, pakweg 30km verder terug- dus richting John O Groats

Dag 75 Melvich - Lairg; 106 km en 1443 hoog
Een wat grauwe dag met eerst de noordwestenwind tegen langs de kust met de heuvels en kliffen en de kale heidevelden. Na enkele prachtige baaien met zandstranden en uitmuntende golven om te surfen ging het nu naar het zuiden. Nu met de wind min of meer in de rug. Enkele malen lange maar geleidelijke klimmen, Loch Loyal en bossen en zoals ik al schreef in die 40 km praktisch geen mens. Op de camping trouwens wel een Duits stel met tandem.

Dag 76 Lairg - Inverness; 113 km en 796 hoog
De route ging nu weer naar de oostkant met zijn inhammen en de Noordzee. Via de zomerroute en een extra ferry en de sporen van de olie-industrie/winning. Voor Inverness een aantal km langs de autoweg en na de brug zoals te verwachten was eerst weer “industriegebied”. In het centrum met de camping vlakbij had ik het wel even gehad met al het verkeer en de bijbehorende herrie.

Dag 77 Inverness - Clava Cairns/ Newlands; 36 km en 485 hoog
Via de eilanden in Ness rivier en door de stad naar de Clava Cairns. Grafheuvels van 4 á 5000 jaar oud met stenen cirkels eromheen. Met de bouw heeft men “gespeeld” met steensoorten in hoogte en kleur en in de “kamer” heeft men een kwartssteen gebruikt waar de zon tijdens de winter zonnewende precies opvalt. Toen ik het dal weer uit wilde op een 20% helling brak mijn ketting; nog een gevolg van alle vorige reparaties. Via de tourist office naar een goede fietsenmaker. Hij had de derailleur die er op moest, voor drie-voor-bladen en 2 uur later was alles weer in orde. Ondertussen lekker in het zonnetje zitten lezen. Maaike had een camping vlak bij de Cairns gezien en daar zijn we toen gescheiden heen gegaan. Dit was al de tweede keer dat ik gebruik (moest) maakte van het feit dat er een auto “ter beschikking” was.

Dag 78 Newlands - Sandend; 122 km en 784 hoog
Al vrij snel weer de klim van gister gevolgd door nog enkele andere en daarna relatief vlak waardoor er flink kon worden opgeschoten. Uiteindelijk werden het er toch wel heel veel km omdat het vinden van een camping niet meeviel. Er zijn wel campings maar die zijn dan vaak voor “static homes”, stacaravans dus, of men laat wel caravans en campers toe maar geen tenten. Sandend is een piepklein vissersdorpje waar nu bijna alle huizen opgekocht zijn om als vakantiehuisje te dienen. Veel bordsurfers en een hoog gehalte aan/van BMW en Mercedes en aanverwante auto’s.

Dag 79 Sandend - Aberdeen; 118 km en 1075 hoog
Al vrij snel kwam ik een Nederlands stel tegen op dezelfde route. Een paar km bij elkaar gebleven toen het duidelijk was hoe de route precies verder ging. Een stel grapjurken had bordjes verdraaid. Deze dag zat er de hiervoor al genoemde 40 km oude spoorbaan in; dit was deels de route en deels alternatief. Het laatste stuk vlak voor en in Aberdeen had ik al eens gereden toen ik van het vliegveld afkwam. Er is een stuk met zowel klimmen als dalen bij waar de kasseien liefhebber zijn hart kan ophalen met name in Old Aberdeen bij de universiteit.

Dag 80 Aberdeen - Inverbervie; 77 km en 835 hoog
Omdat er geen campings in Aberdeen zijn hadden we de nacht wat verder weg doorgebracht. Via een andere oude spoorlijn was ik in 10 km midden in het centrum. Na museum langs de kust zuidwaarts; glooiend en af en toe een baai met wat steviger klimwerk. Graan en al of niet vervallen kastelen.

Dag 81 Inverbervie - St Andrews; 114 km en 607 hoog
Gedeeltelijk de off-road route wat zonder bagage, trailer wel te doen is. Naast kliffen, baaien ook zandstranden en duinen. Zoals overal golfbanen maar hier dus de al genoemde hele oude en het golftoernooi. Ik moest me overal doorheen praten en of brutaal zijn. Bij de laatste barrière hoorde ik dat het wettelijk onmogelijk is om iemand de weg te weigeren. Rigtht of Way meer bekend in de vorm van “public foothpath” maar het geldt dus ook voor fietsers. Dundee was wat lastig om door te komen. Omdat het weekend was was het haventerrein afgesloten en de route gaat eroverheen. Op het alternatief waren er allerlei wegwerkzaamheden. Maar in plaats van de lift kwam ik met de trap toch op de brug; tussen beide autorijbanen in is er een baan voor voetgangers en fietsers. In de buurt van St. Andrews zijn er campings genoeg maar er is het al genoemde probleem en die ene die wel tenten toelaat was al vol werd gezegd dus B&B deze nacht.

Dag 82 St Andrews - Edinburgh (Silverknowes); 114 km en 1227 hoog
Eerst langs dé golfbaan van Schotland, zowel de oude als de nieuwe baan, daarna over het oude land van Fife heen en weer slingerend. Helaas werd dat gevolgd door ruim 10 km langs en door steden. Even een rustiger stukje en daarna de “road Forth Bridge”, gevolgd door weer wat rust en daarna snelweg en de voorsteden. De camping lag aan de noordwest kant zodat er relatief weinig extra stad bijkwam. De Forth bridge voor het spoor is dé beroemde brug van Edinburgh en ligt vlakbij de autobrug. Het tentveld van de camping werd voor driekwart in beslag genomen door fietsers uit allerlei landen. Dit betekende veel praten en ervaringen uitwisselen. Er was één bekende: Ron die ik sinds Gøtenborg al enkele malen was tegengekomen.

Dag 83 Edinburgh - Edinburgh (Musselburg); 36 km en 347 hoog
Van de ene kant van de stad via het centrum naar de buitenkant aan de andere zijde. Min of meer een rustdag met museum en wat rondlopen, kijken in het centrum. De stad in ging weer via en oude spoorlijn en was heel duidelijk; eruit was wat lastiger maar ook via spoorlijnen, jaagpaden maar ook door steekjes bij huizenblokken. Dit maakt het allemaal wat lastiger, vooral als je ‘n bordje mist of er een is verdwenen, dat schiet dus niet echt op.

Dag 84 Musselburg - Berwick-upon-Tweed; 106 km en 999 hoog
Regenbuien, oude spoorlijnen, havenplaatsjes, graanvelden en soms kliffen. Aan het eind van de dag waren we in Engeland, al loopt de “coast en castle south” kaart door tot New Castle. Berwick met drie boogbruggen op een rijtje: de oude, de nieuwe én een spoorbrug. In de haven wel 200 zwanen bij elkaar gezien. Ik hoorde dat het er soms wel 400 zijn en dat ze er al een jaar of 10 zijn; het heeft te maken met de overslag van graan in de schepen. Als er volop eten is komen er veel eters. Een paar jaar geleden had iemand een oliekraan opengedraaid met het gevolg dat de hele haven vol met olie lag en alle zwanen zwart, deze hebben ze toen moeten doden. Van mijn informant hoorde ik dat men toen, met een lege haven, zich eigenlijk bewust werden van de zwanen.

Dag 85 Berwick-upon-Tweed - Ashington; 116 km en 887 hoog
Al na een paar kilometer haalde ik Ron in; de dag hebben we samen verder gefietst. Van een afstandje Lindisfarne (Holy Isand) bekeken; hetzelfde geldt voor Castle Bamburgh. Daarnaast hebben we nog diverse restanten van kastelen gezien. De route ging hele stuken door duingebied maar ook langs kliffen en door baaien. Dit betekende dan ook flink omlaag en fors omhoog; sommige waren dermate dat er gelopen moest worden, mede doordat ze onverhard waren. Van graanvelden naar industriegebied aan het eind; van goudgeel naar grauw. Kortom een flink contrast. ‘s Avonds met z’n drieën een gaasje wijn in de tent gedronken, Ron trakteerde. Hier hebben we afscheid genomen, maar wie weet zien we elkaar nog ergens, on route!