De Shetlands en de Orkneys

De eilandgroepen ten noorden van het grote eiland aan de andere kant van de Noordzee

Dank voor alle reacties via de mail en deze website en vooral dank voor alle sponsorbijdragen. Al het geld dat op de ASN rekening wordt gestort komt ten goede aan het Benaresfonds. Misschien overbodig maar voor alle duidelijkheid alle uitgaven die ik tijdens mijn fietstocht doe worden door mijzelf betaald.
ASNbank 707696925 tnv Aris Engel en voor het project klik op www.benaresfonds.nl/projecten.html#pleisteren
Het vijfde duizendtal op de fiets haalde ik op het laatste stukje van de Orkney eilanden.

De Shetlands. Eilanden zonder bomen met uitzondering van een paar in het zuidelijke deel rond een boerderijen. Gevolg het ziet er kaal en soms wat troosteloos uit, helemaal in combinatie met bepaalde weersomstandigheden. De heuvels /bergen hebben een groen, bruinrode kleur van gras, grashalmen, hei.
De dophei (erica) begon vooral langs de wegkant al te bloeien wat rood paarse plekken gaf; de struikhei was nog niet zover maar 1 a 2 maanden later moet het een prachtig gezicht zijn als dat ook in volle boei staat.
Ik ben er 4 dagen geweest waarvan de eerste en de laatste met behoorlijk en soms zonnig weer. Dit geeft een heel ander gevoel niet alleen wat het fietsen betreft maar het heeft ook grote invloed op de beleving van het landschap. Van vriendelijk naar somber en troosteloos.
Vanwege het weer heb ik daar 2 nachten in een “bod” geslapen; iets tussen een jeugdherberg en een kampeerboerderij in - je schijnt het met een gites d’etappes te kunnen vergelijken – maar deze ken ik niet. Hierdoor was het in ieder geval droog en kon er avonds een vuurtje in de kachel gemaakt worden met turf als brandstof. Als je de geur eenmaal kent herken je het meteen en kom je het op veel plaatsen tegen. Turf wordt op de hellingen en vlakkere stukken ter plaatse op kleine schaal gestoken.
Het totale beeld van de Shetlands is dat het er sober is, een arme grond; mensen moeten dus sappelen en in combinatie met het weer zijn ze meer in zichzelf gekeerd. Dat wil niet zeggen dat ze niet aardig, vriendelijk en hartelijk zijn, dat is namelijk wel het geval. Naast de menselijke bewoning waren er ook veel schapen en konijnen; helaas ook veel verkeersslachtoffers in de vorm van vogels (meeuwen), konijnen en enkele egels. Veel schapen betekent wol en dat levert de beroemde Shetland Wool truien op. Dan is er natuurlijk ook de vis, de gewone visvangst en de zalm en mosselkwekerijen. Bijna vergeet ik die bekende pony’s te noemen, al heb ik ze niet in grote getale gezien
Voor de natuurliefhebber en wandelaar en of rustzoeker is het er ideaal. Op de camping de eerste nacht sprak ik een Nederlandse familie die een paar dagen eerder - op het eiland aan de overkant – orka’s had gezien. Ik zelf ben niet verder gekomen dan zeehonden, maar naast walvissen zijn er ook dolfijnen in de zomermaanden. Door de vermenging van het warme water van de Atlantische oceaan en het koude Noordzee water ontstaan er allerlei wervelingen, stromingen die een heel voedselrijk water opleveren, met bovengenoemde bezoekers tot gevolg.
In Aberdeen zag ik - terwijl ik op het inchecken van de ferry naar de Shetlands stond te wachten – een otter over straat rennen en daarna via de kade het water weer indook. Aansluitend hierop iets over verkeersborden. Ik heb ze met velerlei afbeeldingen gezien; vliegtuig, tractor, tank, fiets, kinderen, oude van dagen, paard, koe, schaap, hert, eland, pad en waarschijnlijk nog wel meer maar die met overstekende otters was nieuw voor mij.
Op het meest noordelijke eiland – Unst – is de beroemde bushalte van de Shetlands. Deze is aangekleed met een fauteuil, boekenkast, tv, computer enz. De halte wordt ook gebruikt als 'activiteitencentrum' want ter gelegenheid van het komende 'Tallships' bezoek en races werd er een speciale wedstrijd aangekondigd, naast de al lopende waarbij er een foto als bewijs werd gevraagd om op een (on)mogelijke plaats te strijken. Strijkplank en -bout af te halen in de bushalte.
Op het meest zuidelijke deel bij de vuurtoren wemelt het er normaal van allerlei broedende vogels waaronder de papegaaiduiker; maar er waren deze zomer maar weinig nesten.
Vanuit geschiedkundig oogpunt is er op de Shetlands ook niet zoveel te bekijken, zover als ik weet tenminste. Naast de tweede “bod” in het zuiden was er een Pictische nederzetting (ong. rond het jaar 0) waarvan enkele “huizen” weer “herbouwd” waren.

De Orkney eilanden. Deze groep eilanden ligt dicht bij Schotland – dat zichtbaar is in het zuiden. Het totaal komt vriendelijker overeen, meer op toeristen ingesteld, meer op handel gericht. Zelfs van oudsher zijn er veel bezoekers, bewoners geweest die veel geschiedkundige bijzonderheden hebben achtergelaten. Van Skara Brea – een groep huizen van 5000jr oud, steencirkels (Brodgar en Stennes), grafheuvels om de bekende maar te noemen. Daarnaast en op andere plaatsen zijn er nog veel meer vindplaatsen uit steentijd, bronstijd, Picten (rond het begin van onze jaar teling tot 7e , 8e eeuw, begraafplaatsen en reliëfs) tot de Vikingen (rond het eerste decennium met bouw- en smeedwerk) en de Hollanders (17e eeuw en later met haring, walvis en handel). Van veel recentere datum zijn de Churchill-bariers en de Italiaanse kapel, namelijk WO 2. Een groot deel van de Engelse vloot lag aan de westkant van de Orkneys. Om die reden zijn er in de doorgangen tussen de eilandjes in het zuiden oude schepen tot zinken gebracht waarna de “gaten” verder werden gedicht met stenen en betonblokken om er een weg over aan te leggen. Veel van het werk werd gedaan door Italiaanse krijgsgevangen van de slag bij Tobruk, Afrika. In hun “vrije tijd” bouwden ze van een paar oude gammele loodsen met behulp van beton, hardboard en papier een kapel. Kortom voor de historici onder ons een aangename plek, voor geologen trouwens ook en de natuurliefhebbers komen ook niks te kort. Daarnaast wordt er veel gebreid, met zilver gewerkt en zijn er verschillende musea en galerieën. Alles bij elkaar opgeteld lijkt het wel een reclamefolder van de plaatselijke VVV. Het is wat ver weg en het weer is niet altijd ideaal maar het is zeker de moeite om er een aantal dagen door te brengen. Er gaan veel bussen, die in het algemeen ook nog fietsen mee nemen. Dan heb ik eigenlijk alleen maar op 'main land' gefietst, terwijl veel van de andere eilanden - om diverse redenen - ook zeer aantrekkelijk schijnen te zijn.
Een deel van de aantrekkelijkheden zijn hetzelfde op beide eilandgroepen maar de Orkneys weten het blijkbaar beter te verkopen dan de Shetlands. Vermoedelijk speelt de bereikbaarheid en het weer ook een rol
Goed genoeg algemene beschouwingen en over naar de dagverslagen
Veel leesplezier en groeten Aris

Dag 66 Bergen, Aberdeen en Lerwick; 41 km en 282 hoog
Vroeg in de morgen vanuit Bergen naar het vliegveld. Mijn fiets min of meer ingepakt met vuilniszakken en tape rond de ketting, wat lucht uit de banden en het geheel “aangeboden”. Het leverde geen problemen op behalve dat er wat extra betaald moest worden gezien én fiets én trailer. Op het vliegveld bij Aberdeen weer alles uitgepakt, de bagage iets opnieuw verdeeld, banden opgepompt en op weg naar de stad en de ferry. Boot geboekt – geen slaapplaats meer beschikbaar – een paar uur in de stad en daarna inchecken; hier zag ik (en andere fietsers) de otter. De avond met wat lezen en praten doorgebracht en de nacht op een bank op de ferry, waarna ik om 8 uur op Shetlandse bodem stond.

Dag 67 Lerwick – Unst; 95 km 1007 hoog
Redelijk weer met regelmatig zon en de wind in de zuidelijke hoek. Dus besloot ik om naar het noorden te rijden. Via de route op 'mainland' al een deel van de “acht”, daarna via Yell naar het noordelijkste eiland Unst. Kamperen bij een hostel met gebruik van alle voorzieningen die er zijn als sanitair, keuken en kamer. Hier kwam ik de al genoemde Nederlanders tegen. Plus Amerikanen die 'Koga Miata' kenden, de trailer prachtig vonden en de 'beheerder' die mijn tent meteen herkende als een Dé Waard. De Hostel zelf was volledig volgeboekt met bruiloftsgasten, met het feest op een paar 100 meter.

Dag 68 Unst – Voe; 90 km 1088 hoog
Helaas was er ‘s nachts al een einde gekomen aan het goede weer; nu regelmatig regen, geen zon, veel wind in de zuid oosthoek. Nadat alles gepakt was ben ik zonder trailer naar het noordelijkste punt van de route gereden. Onderweg kwam ik allerlei bordjes tegen met de meest noordelijke …… van Groot Brittannië. Dit ging van pub, bakker,hotel, kerk tot noem maar op. Eén ben ik er niet tegengekomen nl. kerkhof vandaar dat ik dat op de foto heb gezet. Eenmaal op de terugweg begon het regelmatiger te regenen en werd de temperatuur er niet beter op. Nadat ik mijn “mobile home” had opgehaald via de ferry’s en Yell weer naar Mainland. Hier het eerste deel van de 8 voltooid en de “bod” in Voe opgezocht. Een verbouwde havenloods, met stapelbedden, sanitair keuken en maar ook een kachel en turf.

Dag 69 Voe – Sumburgh; 95 km 1327 hoog
De dag is het beste samen te vatten met koud en nat. Ondanks de weersomstandigheden toch een aardige dag al zat ik er aan het eind redelijk doorheen. Veel tegenwind en toen die eenmaal ging liggen werd dat vervangen door mist / laaghangende wolken. Onderweg nauwelijks plaatsen waar je iets te drinken kon krijgen dus toen ik ergens bij een gemeenschapshuis de deur open zag staan en mensen zag lopen ben ik daar maar even naar binnen geschoten. Men was de rommelmarkt voor de ponyclub aan het voorbereiden en de koffie was nog niet klaar, maar voor een verzopen fietser werd er snel een mok oploskoffie gefabriceerd. Later nog een tweede en dat aangevuld met diverse zelfgebakken “cookies” maakte het toch een aangename onderbreking. De tweede koffiepauze was een bezoekerscentrum. Via de startbaan van het vliegveld naar het meest zuidelijke puntje van de Shetlands namelijk de vuurtoren van Sumburgh. Helaas slecht zicht en haast geen broedvogels, zodat ik de papegaaiduiker alleen maar van grote afstand heb gezien. De “bod”was daarna een welkome plek met de sleutel in een zakje op de deur geprikt ; via de telefoon heb ik de betaling geregeld en het geld in het turfpotje gedaan.

Dag 70 Sumburgh – Lerwick (Kirkwall); 47 km en 586 hoog.
Het weer was gelukkig beter geworden, droog en af en toe zon. De laatste stukjes van de officiële Noordzee Route op de Shetlands gefietst en gedeeltelijk de weg van gister. Lerwick als stadje kon mij niet zo bekoren ook al hebben de Hollanders hier vroeger een deel van de ontwikkeling bepaald. Tweede helft van de middag was het tijd om in te checken voor de ferry naar de Orkneys. Hier kwam ik om 23.00 aan waarna ik mijn besproken bed in de jeugdherberg van Kirkwall opzocht.

Dag 71 Kirkwall – Birsay; 64 km en 659 hoog
De Noordzeeroute hier maakt hier een soort A figuur over West en East Mainland met een staart naar de zuidelijke eilanden. Van de ongeveer 70 eilanden kom je er dus maar op een paar. Deze dag de noordoostkant van de route met weinig aantrekkelijk weer. Enkele fraaie vergezichten, enkele “standing stones” en mijn koffie in een piepklein winkeltje. Boodschappen doen was ik in Kirkwall vergeten maar gelukkig toch nog ergens een winkeltje; het was ondertussen al na 2. Er was een koffiemachine maar mevrouw ging even naar haar eigen keuken, de zoon kwam even langs om de postzegels voor mijn ansichtkaarten te verkopen, pa kwam ook even kijken. Ondertussen wat eetspulletjes gekocht, taartje meteen opgegeten en gekletst en natuurlijk ook even wat opgewarmd door de beschutting. De beoogde kampeerplek was bij een hostel maar voor een gering bedrag meer werd het een bed binnen met alle voorzieningen en als extra service ook nog gratis de was doen en drogen. De oudere dame die de zaken waarnam hield het wasgebeuren zo goed in de gaten, dat het wel leek of ze het liever helemaal zelf had gedaan.

Dag 72 Birsay – Kirkwall; 57 km en 541 hoog
Het weer was iets beter en de wind zat wat vaker aan de achterkant. De dag van de bezoeken aan de in de inleiding al genoemde historische bezienswaardigheden aangevuld met o.a. de PierGallery in Stromness.
Voor één van de oudheidkundige zaken was ik te laat voor de rondleiding en de volgende zou voor mij weer veel te laat worden. Het alternatief was een gelijksoortige grafheuvel – waar ook het licht met de zonnewende naar binnen scheen – zelf bezoeken. Vrij toegankelijk met zelfs een zaklantaarn in een kast erbij. Helaas waren de batterijen zo goed als leeg waardoor er na enig kruipwerk weinig tot niets te zien was.

Dag 73 Kirkwall – Burwick / John o Groates; 48 km en 496 hoog
Omdat het schakelen op de fiets niet echt goed ging mijn fiets naar de fietsenmaker gebracht voor “fijn tuning”. Zelf boodschappen gedaan, in het stadje rondgelopen en natuurlijk koffie gedronken. Helaas was mijn fiets om 13.00 niet klaar want er waren wat extra problemen – o.a. verbuigingen – die de oorzaak van de ongemakken waren. Zo goed als mogelijk was hebben ze het verholpen waarna voor mij het flink doorfietsen werd om de ferry in Burwick te halen. Onderweg wel even heel kort bij de Italiaanse kapel gekeken en de Barriers werden op de fiets gepasseerd.
Aan boord met een Spaanse fietser zitten praten en eenmaal weer aan de vaste wal een hartelijk welkom door Maaike. Zij gaat mij de komende weken ondersteunen. Ondersteuning in de vorm van directe verzorging (zoals tent opzetten, afbreken, boodschappen doen en koken). Maar ook bagagevervoer (geen trailer meer achter de fiets) en niet te vergeten gewoon gezelschap en wellicht morele ondersteuning.

Tot het verhaal over Schotland, Aris